با توسعه فناوری‌های نوین و رشد صنعت، مصالح لازم برای ساخت و سازهای متفاوت، شکل سنتی خود را از دست داده‌اند و مواد اولیه و ابزارهای تازه، جایگزین آنها شده‌اند. نیوجرسی بتنی پیش ساخته، یکی از این محصولات جدید در بازار است که از نظر ویژگی‌های خاصی که دارد، بسیار کاربردی است.
تاجایی که برای استفاده بیشتر و ساده‌تر از آن، از انواع پیش ساخته‌اش استقبال قابل توجهی می‌شود. این محصول در کوتاهترین مدت زمان، مطابق سفارش مشتریان، آماده شده و در اختیار آنها قرار می‌گیرد. نیوجرسی بتنی که با عنوان بلوک نیوجرسی نیز شناخته می‌شود، کاربردهای متنوعی دارد و در انواع مختلف با کمک ترکیبی از مصالح با کیفیت و دارای دوام بالا، ساخته می‌شود.
مهم‌ترین استفاده از این محصول، به‌عنوان مانع بتنی جداکننده در بزرگراهها، هدایت خودروها در زمان و مکان لازم و در نهایت برقراری نظم و تامین امنیت افراد در ترددهای شهری و میان‌شهری است. در این مقاله در پاسخ به سوال نیوجرسی بتنی چیست به بررسی نیوجرسی پیش ساخته بتنی پرداخته‌ایم.
نگاهی به تاریخچه نیوجرسی بتنی پیش ساخته
بلوک نیوجرسی اولین بار در سال ۱۹۵۰ میلادی و در نیوجرسی آمریکا تولید شد. به‌همین دلیل به نام نیوجرسی شناخته می‌شود. بعدها به‌دلیل کارآیی و تاثیر مثبتی که داشت؛ استفاده از آن تا کشورهای دیگر گسترش پیدا کرد. در موسسه استیونز آمریکا، به توسعه ساخت همراه با افزایش کیفیت قطعات این محصول پرداختند.
قطعات اولیه، تا حدی با آنچه امروز تولید می‌شود؛ متفاوت و کوتاه‌تر بودند و به‌تدریج، تکمیل شدند. در ابتدا این بلوک‌ها، برای تقسیم‌بندی بزرگراه‌های ایالت نیوجرسی به‌کار گرفته می‌شدند. ورود این محصول به ایران هم‌زمان با سال ۱۳۷۵ شمسی بود. با گذشت زمان، ساخت قطعات و استفاده از آن، برای امور مختلف مرتبط با فضای شهری، وسعت و تنوع بیشتری پیدا کرده است.
نیوجرسی بتنی پیش ساخته چیست؟
نیوجرسی بتنی پیش ساخته، شامل مجموعه قطعات بتنی است که با مصالح اولیه و از جنسی مقاوم ساخته شده‌اند و براساس نوع سفارش و کاربرد مدنظر آن، از کارخانه بصورت پیش‌ساخته و آماده، به محل اجرای پروژه‌های مختلف ارسال می‌شوند. دانستن نحوه تولید و نقشه نیوجرسی بتنی، از این‌رو حائز اهمیت است که استفاده‌های متنوعی دارد.
این محصول براساس نوع مصرف آن، ساخته و عرضه می‌شود. بلوک های نیوجرسی جدید، مدولار و بلندتر از شکل اولیه آنها هستند. این تغییرات کارایی آنها را بیشتر کرده است. تحول ساخت قطعات نیوجرسی پیش ساخته به‌تدریج منجر شده است که روشهای پیشرفته‌تری به‌کار گرفته شوند.
به عنوان مثال امروزه در تولید این محصول شاهد به عمل آوردن بتن با بخار، استفاده از بتن خودتراکم، همچنین تولید اشکال مفصل‌دار هستیم. با توجه به کارآمد بودن این بلوک‌ها، بی‌شک در آینده انواع و روشهای پیشرفته‌تری نیز تولید خواهند شد. مصالح اصلی بلوک نیوجرسی بتنی پیش ساخته، در ترکیب با هم قادر هستند که یک سازه بتنی مقاوم ایجاد کنند. میلگرد، سیمان، آب، سه ماده اولیه و اصلی ساخت این بلوک به‌شمار می‌آیند. که در ادامه به تمام مواد سازنده آن، اشاره می‌کنیم
میلگرد
این وسیله برای افزایش مقاومت بلوک نیوجرسی استفاده می‌شود. در فرآیند ساخت این محصول، میلگردهایی که اندازه و نوع آنها بصورت استاندارد مشخص شده است، به‌کار گرفته می‌شوند.
سیمان
سیمان مناسب برای ساختن بلوک نیوجرسی پیش ساخته بتنی بصورت متداول از تیپ ۲ و ۵ است که بر اساس شرایط و کاربرد بلوک، انتخاب و مصرف می‌شود. این سیمان لازم است براساس استاندارد مشخصی انتخاب شود.
آب
آب مورد استفاده، همان آب آشامیدنی است؛ چون باید فاقد هر نوع مواد شیمیایی، مواد آلی یا املاح باشد.
سنگدانه ها
همان شن و ماسه‌های شسته شده با دانه‌بندی استاندارد هستند؛ که بر اساس کاربرد نهایی محصول، انتخاب و مصرف می‌شوند.
مواد افزودنی خاص
این مواد، برای تشکیل محصول نهایی با مقاومت مناسب و سطحی صاف هستند که مطابق استانداردها و کاربرد نهایی آن، انتخاب و اضافه می‌شوند.
مفصل
در زمان نصب، برای اتصال بهتر بلوک ها به هم، از مفصل استفاده می‌شود. زمان ساخت بلوک های نیوجرسی، مفصلها داخل قالب قرار داده می‌شوند تا وقتی سازه آماده شد، در داخل آن خشک شوند؛ و بلوک‌ها توسط آنها به یک‌دیگر متصل شوند.
رایج ترین موارد استفاده از این محصول
رایج‌ترین کاربرد بلوک نیوجرسی که اکثریت مردم حداقل یکبار در فضای عمومی با آن روبرو شده‌اند، هدایت وسایل نقلیه در شرایط و زمان‌های خاص است. بلوک نیوجرسی پیش ساخته، به‌مثابه یک مانع و مسدودکننده موقت، با هدف کنترل ترافیک و منحرف نشدن خودروها از مسیر به‌کار می‌رود.
زمانی که به دلایلی همچون گسترش اتوبان‌سازی، مرمت، تعمیر یا انجام پروژه‌های ساخت در مسیر تردد وسایل نقلیه، لازم است آنها به‌سوی دیگری هدایت شوند؛ این محصول کمک می‌کند تا با کم‌ترین خطر و ترافیک، بدون منحرف شدن خودروها و آسیب به شهروندان، آنها به جهتی که از قبل تعیین شده، هدایت شوند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم نیوجرسی بتنی پیش ساخته، در جاده‌سازی است. اتصالات جانبی در برخی از بلوک ها، منجر به ساده شدن کار و تلف نشدن زمان در جریان عملیات نصب می‌شوند. همچنین چنانچه دچار فرسودگی شده یا آسیب ببینند؛ به سادگی قابل تعویض هستند.
ویژگی و مزایای نیوجرسی بتنی پیش ساخته
در این بخش لیستی از ویژگی‌ها و مزایای نیوجرسی بتنی پیش ساخته را مرور می‌کنیم:
- امکان ساخت نمونه‌های متفاوت محصول با ابعاد متغیر
- امکان ساخت انواع گوناگون، بر اساس فضا و کاربرد مدنظر سفارش دهنده
- تهیه سریع و استفاده از آن، به‌دلیل پیش ساخته بودن قطعات
- فراهم بودن ابزار و شرایط لازم برای جایگزینی سریع محصول آسیب دیده با نوع جدید و سالم
- کم‌ترین حد خسارت و آسیب به خودروها و سرنشین های آنها، در صورت برخورد با بلوک
- حمل و نقل ساده برای باز و بسته کردن مسیرهای مختلف در بازه های زمانی متفاوت
- عدم بازتاب نور وسایل نقلیه در شب به خاطر جنس بتنی
- دارا بودن تمام استانداردهای لازم برای استفاده در سطح شهر و کم کردن تصادف های جاده‌ای
- مقاومت بالا و دوام کافی در برابر ضربه
انواع نیوجرسی بتنی پیش ساخته
این محصول با توجه به نوع نیاز و محل استفاده از آن، در انواع مختلفی ساخته و ارائه می‌شود. همچنین نوع آن را کاربردش در پروژه‌های متفاوت تعیین می‌کند. البته بیشترین کاربرد را تیپ‌های ۲ و ۵ دارند؛ اما در ادامه تمام انواع را مرور خواهیم کرد.
نیوجرسی جاده‌ای تیپ ۱
این نوع بلوک، مانع پلاستیکی و سیمانی برای تفکیک خطوط ترافیک است؛ که با هدف کم کردن ریسک خسارت تصادف‌ها در مسیرهای پرتردد و کاهش احتمال هر نوع آسیب به سرنشین‌های وسایل نقلیه، تولید و استفاده می‌شود.
نیوجرسی پیش ساخته بتنی تیپ ۲
این نوع بلوک در بعضی از جاده‌ها که دارای دید کم هستند (چه در فضای داخلی و چه فضای خارجی شهر) به کار رفته و معمولا به شکل نر و ماده در جای مورد نظر قرار می‌گیرند.
نیوجرسی بتنی شهری و قابل حمل
این نوع بلوک نیوجرسی در شهر و برای تفکیک معابر استفاده می‌شود. عبور لوله از میان این محصول، امکان نصب شبرنگ روی آن را نیز فراهم کرده است.
مینی نیوجرسی بتنی
پرکاربردترین نوع این محصول با ابعاد کوچک، مینی است. این نوع از بلوک بر اساس ابعادش در بخش‌های گوناگونی کاربرد دارد؛ و در نوع قالب و نحوه ساخت، با سایر انواع، کمی متفاوت است. ابعاد کوچک، جابجایی سریع و ساده‌ای دارند.
نیوجرسی بتنی مفصل دار
این نوع بلوک نیوجرسی پیش ساخته بتنی، حفره‌های مخصوصی دارد که برای عبور میلگردهای فولادی در نظر گرفته شده‌اند. بلوک مفصل‌دار، مانند یک جداکننده قوی عمل می‌کند؛ و معمولا در حاشیه جاده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مراحل تولید و اجرای بتن نیوجرسی پیش ساخته
تولید و نصب نیوجرسی بتنی پیش ساخته، که اغلب با سفارش به کارگاه‌ها و کارخانه‌های مخصوص انجام می‌شود، به طور خلاصه بدین ترتیب است که پس از طراحی و محاسبات تخصصی که انجام می‌شوند، قالب‌های مورد نیاز توسط قالب ساز طراحی شده و در کنار این عملیات، آرماتورهایی که برای جایگذاری در قالب‌ها مورد نیاز هستند، طبق نقشه تولید، آماده می‌شوند.
پس از ساخت قالب و پاشیدن روغن خاص قالب، آرماتورهای آماده شده درون آن جایگذاری می شوند. سپس مفصلها، قلاب‌ها و اتصالات دیگر در قالب قرار می‌گیرند. جوشکاری مورد نیاز، همانجا و در همین مرحله انجام می‌شود.
در ادامه مرحله بتن ریزی آغاز می‌شود. بتن مورد نظر بر حسب نوع و جنس و میزان مقاومت مورد نیاز همراه با افزودنی‌های لازم، آماده شده و بعد درون قالب‌های نیوجرسی ریخته می‌شود. پس از بتن‌ریزی، به عمل آوردن بتن توسط دستگاه بخار آغاز می‌شود. این کار تا جایی ادامه دارد که بتن به مقاومت مورد نظر در نقشه برسد.
در آخر نیوجرسی‌ها از قالب جدا شده و در یک مکان دپو می‌شوند؛ و با نظارت کارشناس متخصص، قطعات بلوک نیوجرسی حاصل شده، توسط گونی خیس یا آب مستقیم، عمل آورده می‌شوند. در نهایت محصول مدنظر آماده شده، بارگیری و برای نصب در محل مورد نظر ارسال می‌شود.
باید در نظر داشت که این شیوه، تنها روش تولید این بلوک‌ها نیست. چهار روش، برای تولید و اجرای بلوک‌های پیش ساخته، وجود دارند؛ که در سه مورد، نیازی به سفارش از کارخانه و کارگاه نیست؛ و بسته به نوع و میزان نیاز و کاربرد مدنظر برای بلوک، می‌توان این روشهای تولید را به‌کار گرفت. در ادامه تمام شیوه‌های تولید محصول را به تفکیک شرح می‌دهیم
روش بتن ریزی ایستاده
در این شیوه قالب به شکل سرپا و در حقیقت به همان صورتی که قرار است نصب شود، تنظیم می‌شود و عملیات ریختن بتن از بالای قالب به داخل آن انجام می‌شود. درباره قالب‌هایی که یک‌دست نیستند، لازم است مواردی رعایت شود.
می‌توان از قطعات باقی مانده از سایر قالب‌ها، برای اطمینان از پوشش کامل قالب، هم‌زمان با بتن ریزی استفاده کرد. این شیوه برای تولید محصول بلوک نیوجرسی پیش ساخته، کاربردی‌ترین و رایج‌ترین شیوه است. چون به سادگی و بدون مانع خاص معمولا این مراحل انجام می‌شوند؛ و بلوک تولید و برای استفاده آماده می‌شود.
روش بتن ریزی برعکس
در این روش، قالب باید سر و ته شود و عملیات بتن‌ریزی همان‌طور که از واژه برعکس متوجه می‌شویم، خلاف جهت شیوه ایستاده در روش قبلی، از کف انجام می‌شود. چالش اصلی در این شیوه برعکس کردن بلوک است. برای انجام این کار اغلب از دستگاه‌های ویژه یا جرثقیل کمک گرفته می‌شود. عملیات برعکس‌سازی از نقطه ثقل بلوک و با احتیاط فراوان لازم است انجام شود. از این‌رو متصدیان انجام کار، باید دارای مهارت و تجربه کافی در این زمینه باشند؛ یا قبل از عملیات بتن‌ریزی آموزش ببینند.
روش تولید بلوک بصورت تمام اتومات (کارخانه ای)
در این شیوه بلوک‌های نیوجرسی حتما باید در کارخانه تولید شوند. تفاوت آن با دو شیوه قبلی، محل ساخت یعنی در کارخانه است. برخلاف دو شیوه اول که در آنها اجرا و تولید بلوک معمولا در محل نصب آن است؛ در شیوه اتومات، دستگاه‌های اتوماتیک در کارخانه، بلوک را ساخته و آماده می‌کنند و به محل نصب انتقال می‌دهند تا در جای مورد نظر قرار بگیرد.
در روش تولید بلوک نیوجرسی بصورت اتومات، عمل‌آوری بلوک حتما با کمک بخار پیشرفته انجام می‌شود؛ و از نظر مقاومت و تطبیق با استانداردها، به صورت تخصصی آزمایش می‌شود. به همین دلیل، محصول تولید شده به این روش نسبت به دو شیوه دیگر، قابل اطمینان‌تر و محکم‌تر به‌نظر می‌رسد.
روش سنتی یا دستی
در این روش، تولید و ساخت بلوک نیوجرسی یعنی تمام مراحلی که در موارد فوق ذکر شدند؛ به‌صورت دستی و قطعه به قطعه اجرا می‌شود.
انواع اتصال در بلوک نیوجرسی پیش ساخته بتنی
با مقایسه کلی و مرور کاربرد و مراحل ساخت بلوک های نیوجرسی، به‌نظر می‌رسد که ویژگی خاص آنها، در تفاوت شیوه‌های اتصال آنهاست. در ساخت بلوک نیوجرسی، باید به مفصلها توجه شود. ساختار اشتباه، می‌تواند مقاومت بتن را تحت تأثیر قرار دهد. چون اغلب این بلوک‌ها، بصورت پیش ساخته از کارخانه ارسال می‌شوند؛ لازم است در محل تولید، بررسی دقیق شوند. سه نوع بلوک از نظر نوع اتصال‌ها وجود دارد:
- بلوک بدون اتصال
- بلوک با اتصالات مفصلی
- بلوک کام و زبانه
در نهایت درباره بلوک پیش ساخته نیوجرسی می‌توان گفت که بیشترین ضرورت استفاده از این محصول که از بتنی مقاوم و بادوام حاصل می‌شود؛ هم در مدیریت ترافیک جاده‌ای و هم برای جداسازی مسیر حرکت اتومبیل‌ها در جاده است. موضوعی که به مبحث امنیت در تردد شهری و برون‌شهری پیوند خورده است.
برای همین کاربردها، با نام نیوجرسی جاده‌ای شناخته می‌شود. این بلوک ها قادر هستند به میزان قابل توجهی خسارات جانی و مالی ناشی از تصادفات را کاهش دهند. از این رو به منزله محصولات کلیدی در عرصه راه‌سازی شناخته می‌شوند.