وقتی که ترک‌هایی روی تیر بتنی می‌بنیید، احساس می‌کنید که اتفاقی ناخواسته رخ داده؛ اما همیشه هم اینطور نیست و گاهی بروز این ترک‌ها اجتناب‌ناپذیر است. در واقع انواع ترک در تیر بتنی در زمان ساخت یا حتی بعد از انجام عملیات ساخت‌و‌ساز ایجاد می‌شوند که بر اثر شرایط مختلفی به‌وجود می‌آیند.
شکست بتن بر اثر ترک‌ها تنها زمانی اتفاق می‌افتد که مقاومت مصالح در برابر تنش کمتر باشد. نیرو‌های خارجی را می‌توان مهمترین عامل برای ایجاد این ترک‌ها روی بتن‌ها دانست. بسیاری از ساخت‌و‌سازگران با استفاده از روش های مقاوم سازی سازه های بتنی سعی می‌کنند که جلوی این تنش‌ها را بگیرند.
شما می‌توانید در ستون‌های بتن مسلح بر اساس شرایط محیطی و تنش‌های به‌وجودآمده ترک‌هایی را ببینید که اشکال مختلفی دارند. این ترک‌ها در دال بتنی شامل انواع مختلفی می‌شوند. ما می‌خواهیم در این مقاله درباره انواع ترک در ستون بتنی و سازه‌های مختلف صحبت کنیم.
معرفی انواع ترک در تیر بتنی
انواع ترک در سازه های بتنی بر اساس عوامل مختلفی از جمله طراحی و ساخت نامناسب، بارگذاری اضافی، قرارگرفتن در شرایط خورنده، نشست شالوده، خزش و جمع‌شدگی به‌وجود می‌ایند. شما قبل از شروع ساخت‌و‌ساز باید درباره سازه و ویژگی‌های آن از جمله عیار بتن سقف، مواد افزودنی بتن‌ها و … اطلاعاتی به دست‌آورید. شناخت انواع ترک‌ها هم به شما در ساخت‌و‌ساز حرفه‌ای‌تر کمک می‌کند. انواع ترک‌ها در تیر بتنی عبارتند از:
**ترک های قطری
این ترک‌ها در امتداد بتن مسلح ایجاد می‌شوند و بر نمای کلی ستون تأثیر می‌گذارند. دلایل مختلفی برای ایجاد این ترک خوردگی‌ها وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به کیفیت‌نداشتن مقاطع عرضی و کافی‌نبودن ظرفیت باربری یا میلگرد‌ها اشاره کرد. شما باید این نقص را در سازه خیلی زود از بین ببرید، در غیر این صورت زمینه‌ساز تضعیف بنا در دراز مدت می‌شود.
**ترک های شکافتگی
این ترک‌ها با عرض غیر یکنواخت در نمای ستون ایجاد می‌شوند و به‌صورت قائم کوتاه موازی با هم هستند. از جمله مهمترین دلایل گسیختگی شکافتگی در ستون‌های بتنی می‌توان به کافی‌نبودن ظرفیت باربری ستون، کافی‌نبودن مقطع عرضی برای تحمل خوردگی موضعی، ناکافی‌بودن میلگرد‌ها یا کیفیت ضعیف بتن اشاره کرد.
**ترک های ناشی از خوردگی
این ترک‌ها در ابتدای مسیر آرماتور‌ها به‌وجود می‌آیند که در اغلب موارد عرض مشابه‌ای با یکدیگر دارند. با گذشت زمان عرض ترک‌های ناشی از خوردگی بیشتر هم می‌شود.
دلایل ایجاد ترک‌های ناشی از خوردگی:
- پیوستگی ضعیف بین بتن و میلگرد‌ها
- خوردگی احتمالی میلگرد
**ترک های ناشی از جمع شدگی پلاستیک
بتن زمانی که در وضعیت سخت‌شدگی یعنی در حالت پلاستیک قرار دارد، پر از آب است. زمانی که آب به‌صورت تدریجی تبخیر می‌شود، حفره‌های مختلفی بین ذرات جامد باقی خواهند ماند. این حفره‌ها می‌توانند روی کیفیت بتن تأثیر منفی بگذارند و باعث شکستگی آن شوند. این شکست را با عنوان ترک‌خوردگی ناشی از جمع‌شدگی پلاستیک می‌شناسند که از آنها به‌عنوان رایجترین نوع ترک‌ها یاد می‌کنند.
امکان بروز این ترک‌خوردگی‌ها در هر ناحیه‌ای از دال یا دیوار وجود دارد و بیشتر می‌توانید آنها را در گوشه‌های تورفته یا در مرکز دال با اشیاء مدور ببینید.
**ترک های ناشی از انبساط بتن
زمانی که به بتن گرما وارد می‌شود، منبسط خواهد شد و این موضوع روی فشارآوردن بتن به هر آنچه که در مسیر آن است، تأثیر می‌گذارد. نیروی ناشی از عدم قابلیت خم‌شدگی یا انعطاف موجب ایجاد ترک در بتن خواهد شد. درز‌های انبساطی می‌توانند این ترک‌ها را به حداقل برسانند. این درز‌ها از ماده‌ای تراکم‌پذیر مثل لاستیک، الوار چوبی یا آسفالت به‌وجود می‌آیند و نقش ضربه‌گیر را در برابر تنش ناشی از انبساط بازی می‌کنند.
**ایجاد شکاف در بتن در اثر بارگذاری دال
بتن را به‌عنوان یکی از مقاومترین مصالح ساختمانی می‌شناسند، اما این محصول نقاط ضعفی هم دارد که نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد. زمانی که وزن اضافه‌ای روی دال بتنی به‌وجود می‌آید، موجب ترک‌خوردگی آن می‌شود. PSI برابر با ۲۰۰۰،۳۰۰۰،۴۰۰۰ یا بیشتر از ۵۰۰۰ بیانگر مقدار پوند لازم در واحد اینچ مربع برای خرد‌کردن دال بتنی هستند.
معمولا در دال‌های بتنی ساختمان‌های مسکونی اضافه بارگذاری انجام نمی‌شود. در نقطه مقابل امکان اضافه بارگذاری بیش‌از‌اندازه روی خاک زیر دال در این دال‌های بتنی بیشتر است. وقتی که بعد از بارندگی وزن اضافه روی دال به‌وجود می‌آید، بتن فشار می‌خورد و روی آن ترک‌هایی ایجاد می‌شود.
**ترک های ناشی از نشست بتن
نشست خاک زیر دال بتنی می‌تواند به‌عنوان یکی از مهمترین دلایل ترک‌خوردگی این محصول شناخته شود. این ترک‌ها در بسیاری از مواقع صرفاً زمانی به‌وجود می‌آیند که در خاک زیر سطح بتنی یک فضای خالی شکل بگیرد. این اتفاق فقط برخی مواقع رخ می‌دهد، مثل زمانی که یک درخت بزرگ را در نزدیکی قطع و ریشه‌های آن شروع به تجزیه کرده‌اند.
**ترک های بتن ناشی از خشک شدن زودهنگام
معمولاً به‌واسطه خشک‌شدن زودهنگام بتن ۲ نوع ترک ایجاد می‌شود که شامل ترک‌های ریزسطحی و پوسته‌ای هستند. ریزسطحی‌ها ظاهری شبیه به تار عنکبوت یا شیشه خرده دارند. ریز سطحی‌ها هم زمانی به‌وجود می‌آیند که سطح بالای دال بتنی رطوبت خود را سریعاً از دست دهد.
ترک‌های ناشی از خشک‌شدن زودهنگام ظاهر ناخوشایندی دارند، اما خطر سازه‌ای ندارند.
**ترک های افقی بتن
ترک‌های افقی معمولاً در نمای ستون یا اتصالات تیر و ستون به‌وجود می‌آیند. عوامل مختلفی باعث بروز این ترک‌ها می‌شوند که از جمله آنها عبارتند از:
- ناکافی‌بودن ظرفیت خمشی
- عدم کفایت میلگرد
- اثر نیروی برشی
- بارگذاری مستقیم
- خمش تک محوره
- جایگذاری آرماتور‌ها
در صورتی که این نوع ترک‌ها تداوم داشته باشند، روی مقاومت برشی ستون تأثیر می‌گذارند و می‌توانند حتی منجر به شکست سازه‌ای هم شوند؛ بنابراین باید فوراً به فکر ترمیم آنها باشید.
**جا به جایی ترک های بتنی
با یخ‌زدن زمین سطح آن تا چند اینچ بالا می‌رود و با ذوب‌شدن یخ دوباره به‌حالت قبلی خود باز می‌گردد. جابه‌جایی زمین به‌واسطه چرخه انجماد و ذوب را می‌توان یکی از مهمترین دلایل ترک‌خوردگی بتن‌ها دانست. در صورتی که دال به‌صورت همزمان با زمین جا‌به‌جا نشود، ترک می‌خورد.
انواع ترک در تیر بتنی، موضوعی مهم و قابل توجه
انواع ترک در تیر بتنی موضوعی مهم و قابل‌توجه است که تمام ساخت‌و‌سازگران باید به آن دقت کنند. در واقع مجری‌های ساخت‌و‌ساز باید انواع ترک‌ها را بشناسند و از راهکاری مناسب برای از بین بردن آنها استفاده کنند. اگر در پروژه ساختمانی خود با این ترک‌ها مواجه شده‌اید و آنها را نمی‌شناسید، جهت رفع و شناخت آنها توصیه می‌کنیم که حتماً با یک کارشناس حرفه‌ای ساخت‌و‌ساز مشورتی داشته باشید.