ترک بتن یکی از مشکلات متداولی است که شاید پیمانکاران با آن روبرو شوند. این ترکها در بخشهای مختلفی از ساختمان به وجود میآیند و هر کدام دلیل خاصی دارند. با شناخت علت ترک بتن میتوانید اقدامات لازم برای پیشگیری از ترک خوردگی بیشتر و ترمیم این مصالح را انجام دهید.
ترک خوردگی بتن میتواند روی استحکام سازه تأثیر نامطلوبی روی عمر مفید ساختمان بتنی بگذارد؛ به همین دلیل پیمانکاران باید تمام راهکارهای از بین بردن این ترکها را بدانند تا با اقدامات به موقع جلوگیری هرگونه آسیب دیدگی را بگیرند.
آیا میدانید که علت ترک خوردگی بتن یا محصولات مشابه چیست؟ در ادامه این مطلب میخواهیم تمام دلایل، انواع ترک خوردگیها و راهکارهایی برای جلوگیری از این مشکل و افزایش مقاومت بتن را مطرح کنیم.
علت ترک خوردن بتن چیست؟
علت درز سرد در بتن ریزی یا هرگونه مشکل مشابه، مهم است. شما ابتدا باید علت را بدانید تا راهحل را پیدا کنید. دلایل ترک خوردن بتن عبارت هستند از:
تغییر حجم
پیمانکاران باید حتماً به یکنواختبودن بافت مصالح در حین بتن ریزی توجه داشته باشند. اگر بافت مصالح یکنواخت نباشد، مواد سنگین در آنها بهمرور تهنشین میشوند و حجم تغییر میکند. حالا سطح بتنها آب جمعشده و بهمرور این آب تبخیر خواهد شد، در آخر ترک خوردگیهایی بر روی بتن ایجاد میشود.
انبساط حرارتی
بین آب و سیمان در بتنها واکنشی به نام هیدراتاسیون رخ میدهد که نوعی واکنش گرمازا بوده و منجر به منبسطشدن مصالح میشود. پیمانکاران باید مراقب باشند تا هیچ مانعی برای هیدراتاسیون وجود نداشته باشد، در غیر این صورت تنش فشاری ایجاد شده و بعد از خشک شدن ترکهایی بهوجود میآید.
عدم رعایت نسبت آب و سیمان
برخی پیمانکاران نسبت دقیق آب و سیمان را نمیدانند و با ترکیب مقادیر نامناسبی از آنها با یکدیگر مشکلاتی مثل ترک خوردگی را بهوجود میآورند. مثلاً آنها آب بیشتری اضافه میکنند که با تبخیر آب ترکهایی روی بتن ایجاد میشود. این مشکل معمولاً برای قسمتهای کم ضخامت مصالح بیشتر اتفاق میافتد.
فشار خارجی
نباید به بتن هیچگونه فشار مضاعف خارجی وارد شود، در غیر این صورت آسیب میبیند و ترک میخورد. این مشکل را معمولاً میتوانیم در کف پارکینگها مشاهده کنیم.
نشست سازه
اگر بنا را در محوطه ای ساخته اید که خاک آنها متراکم نیست و رطوبت آن به مرور از بین میرود، باید منتظر مشکلاتی مانند نشست ساختمان باشید. در این زمان کافیست نشست در همه قسمت های ساختمان یکسان نباشد تا مشکلاتی مانند ترک خوردگی بتن ها بوجود بیاید.
انواع ترک در بتن
ترکها در بتنها انواع مختلفی دارند که بهمنظور پیداکردن راهحل مناسب برای رفع مشکل باید حتماً آنها را بشناسید:
ترک بتن ناشی از جابه جایی میلگردها (دقایق اولیه بتن ریزی)
جابهجایی میلگردها یکی از مهمترین دلایل بروز این مشکل هستند. زمانی که شروع به بتن ریزی بر روی میلگردها میکنید، فشار مضاعفی روی آنها ایجادشده و حالت کششی پیدا میکنند. حالا بهمرور زمان میلگردها دوباره سر جای خود برگشته و همین مسأله دلیلی برای ایجاد ترکهای مویی در سطح مصالح است. برای اینکه درگیر این مشکل نشوید، فرآیند بتن ریزی را به آرامی انجام دهید.
ترک خوردگی به خاطر ته نشین شدن بتن (ساعات ابتدایی)
یکی از علتهایی که باعث ترک خوردگی بتن در همان ساعات اولیه میشود، تهنشینشدن سنگدانهها است. معمولاً در صورتی که قطر شیلنگ ویبراتور با محل بتن ریزی یکسان نباشد، این اتفاق رخ میدهد؛ در این حالت مواد تهنشین شده و شیره مصالح بالا میآید. پیمانکاران برای رفع این مشکل از دوده یا سنگدانههای سیلیسی استفاده میکنند.
ترک های انقباضی بتن (سه هفته ابتدایی)
دلیل این ترکها فرآیند هیدراتاسیون است. بهدلیل اینکه قیمت دال بتنی و محصولات مشابه نسبتاً بالاست، شما باید راهکاری مناسب برای رفع این مشکل نیز بیندیشید تا متحمل خسارت نشوید. بر اثر این مشکل سنگدانه های درشت با ذخیره گرما در مقابل سنگدانه های ریز قرار میگیرند، چون این سنگدانه ها توانایی ذخیره گرما را ندارند.
در چنین حالتی بتن میخواهد منبسط شود، اما بهدلیل تنشهای فشار منقبض میشود. بر اثر این اتفاق ترک خوردگیهایی روی سطح بهوجود میآید. برای رفع این مشکل میتوان از ماله پروانهای یا راهکارهایی برای تغییر شکل میلگردها استفاده کرد.
ترک انبساطی بتن
در صورت گرمبودن هوا باید منتظر مشکلاتی مثل ترک انبساطی باشید. در واقع بهواسطه دمای بالای هوا پیوند اجزاء داخلی بتن ضعیف شده و مستعد انبساط میشوند. حالا کافیست تا مصالح فضای کافی برای انبساط را نداشته باشند تا خیلی زود شاهد ترکهایی بر روی آنها باشید. پیمانکاران برای جلوگیری از این اتفاق از درزهای انبساطی استفاده میکنند که بهواسطه مادهای تراکمپذیر مثل سلولز آغشته به قیر ایجاد میشود.
ترک مویی در بتن
زمانی که تنشی به دال بتنی یا محصولات مشابه وارد میشود، ترکهایی مویی روی آن بهوجود میآیند. این ترکها در واقع بر اثر نیرویهای وارده، هوای گرم یا آب رفتگی در هنگام خشکشدن ایجاد میشوند. اگر در همان ساعات اولیه این مشکل بهوجود آمد، یعنی اینکه فرآیند مخلوطکردن بتن به درستی انجام نشده است.
علت ترک خوردن بتن سقف بعد از بتن ریزی
مهمترین دلیل ترک خوردن بتن سقف را میتوان به چند دسته تقسیم کرد:
- بازکردن زودهنگام قالب
- جمعشدگی
- افت بتن
- ضعف مقاومتی بتن
با آگاهی از علت ترک خوردن بتن سقف بعد از بتن ریزی باید از روشهایی مثل تزریق رزین اپوکسی، اجرای پوشش محافظتی، استفاده از ملات ترمیمی، چسب اپوکسی، الیاف FRP و … استفاده کنید.
چگونه میتوان ترک بتن را ترمیم کرد؟
بعد از آگاهی از دلایل ترک خوردگی بتن، باید روشهای از بین بردن این مشکل را بشناسید که شامل این موارد هستند:
تزریق رزین اپوکسی
زمانی که ترکها از کاور بتنها فراتر رفته باشند و به آنها دسترسی نداشته باشید، تزریق رزین اپوکسی بهترین راهحل است. برای تزریق این ماده از روش تزریق از سطح استفاده میکنند. در واقع در اینروش اقدام به سوراخکردن مصالح در راستای ترک کرده و سوراخهایی از بغل و با زاویه ۴۵ درجه بهوجود میآورند.
مسیریابی و آب بندی
در صورت سازهای نبودن ترک و ظاهرشدن آن فقط در قسمت کاور از روش آببندی استفاده میکنند. برای رفع این مشکل پیمانکاران عرض ترکها را افزایش داده و با تزریق مادهای خمیریمانند مشکل را از بین میبرند. این روش سادگی بیشتری نسبت به روش قبلی دارد.
بخیه زدن یا دوختن
برای استفاده از اینروش پیمانکاران شیارهای متقاطع با مسیر ترک بهوجود میآورند و با به کارگیری چسب اپوکسی اقدام به نصب گیرههای دوخت در جهت مناسب میکنند.
استفاده از کامپوزیت FRP
شما میتوانید ترکهای بهوجودآمده از بتنها را به واسطه نوارهایی از جنس الیاف کربن نیز از بین ببرید. در اینروش پیمانکاران در مرحله اول ترکها را بهصورت موضعی از بین میبرند، سپس اقدام به چسباندن نوارهای کامپوزیتی FRP روی سطح میکنند.
چگونه می توان از ترک ها در بتن اجتناب کرد؟
شما میتوانید از همان ابتدای شروع پروژه از راهکارهایی مناسب استفاده کنید تا جلوی این پدیده را بگیرید. در واقع اگر از همان ابتدا تمام کارها را بهصورت اصولی انجام دهید، دیگر دلیلی برای ایجاد ترک روی بتن وجود ندارد. بسیاری از پیمانکاران حرفهای از همین روشها استفاده میکنند و بدون ترک خوردگی پروژه را به اتمام میرسانند. با انجام این کار دیگر نیازی به پرداخت هزینه و خسارتهای هنگفت برای رفع مشکلات ندارید.
راهکارهای مختلفی برای اجتناب از ترک خوردگی بتنها وجود دارد که عبارتند از:
- استفاده از سیمان با تیپ مناسب
- استفاده از بتن باکیفیت
- استفاده از میلگرد FRP بهجای میلگرد فولادی
- استفاده از غشاء آب بند
- کنترل کیفی مصالح تشکیل دهنده بتن از نظر میزان سولفات ها
- عملآوری مناسب و صحیح بتن
- علت ترک بتن، مهم برای رفع ترک
علت ترک بتن برای رفع این مشکل بسیار اهمیت دارد. تا زمانی که نتوانید علت را تشخیص دهید، شاید از راهکارهای مناسبی برای رفع مشکل استفاده نکنید. ترکها بهدلایل مختلفی به وجود میآیند و راهکارهای مختلفی نیز برای از بین رفتن دارند. پیمانکاران با تکیه بر دانش و مهارت خود این راهکارها را بصورت حرفهای به کار میگیرند و از آنها برای رفع ترک خوردگی ها استفاده میکنند.
اگر احساس میکنید که علت ترک بتن هیچ یک از موارد ذکرشده نیست، با یک کارشناس حرفهای در زمینه ساختمان سازی صحبت کنید. کارشناس ابتدا از پروژه بازدید کرده و سپس با بررسی مشکل راهکاری مناسب برای رفع ترک ها را در اختیارتان میگذارد. شما باید در سریعترین زمان ترک ها را از بین ببرید، در غیر این صورت احتمال افزایش آنها و ایجاد آسیبهای جدی بر روی ساختمان وجود دارد.