خانه > دال بتنی
دال بتنی چیست؟
دال بتن مهمترین عنصر در سازههای مختلف است که با بتن تقویت شده و فولاد (آرماتور) تولید شده و هدف از به کار بردن آن در سازه، پشتیبانی و باربری بهتر است. از این مدل دال نه تنها در سقف بلکه در کف و یا به عنوان عامل پشتیبانیکننده از سازههای بالایی و کفی استفاده میشود. این سازه با استفاده از ترکیب متفاوتی از مواد و در ابعاد و ضخامتهای مختلف، بر اساس نیاز مشتری قابل تولید است. بتن مسلح اصلیترین متریالی است که در ساخت دال بتن کاربرد دارد و باعث میشود سازه در برابر نیروهای فشاری و کششی مقاوم شود. استفاده از این مدل دال همچنین سبب میشود که وزن بارها و فشارهای وارده به سازه به سمت زمین هدایت شده و ساختمان ایمن بماند.
چرا شرکت رایان پی بتن؟
رایان پی بتن با 30 سال تجربه در زمینه طراحی و تولید انواع نیوجرسی بتنی، دال و سنگدال بتنی و مینی نیوجرسی بتنی یکی از بهترین عرضهکنندگان انواع قطعات بتنی پیش ساخته در تهران است. مجموعه ما در تلاش است که در کنار کیفیت بالا، تمامی این محصولات را با قیمتی مناسب به دست مصرفکننده برساند. شما عزیزان برای خرید دال بتنی و اطلاع از قیمت روز این محصول میتوانید با همکاران ما در بخش پاسخگویی تلفنی شرکت رایان پی بتن تماس گرفته و علاوه بر استعلام قیمت دال بتنی آماده از خدمات مشاوره رایگان کارشناسان مجموعه نیز استفاده کنید.
کاربرد های دال بتنی
دال بتنی دارای کاربردهای گسترده ای به ویژه در پروژه های عمرانی است. از اصلی ترین کاربردهای دال بتنی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
عوامل موثر بر قیمت دال بتنی
قیمت دال بتنی پیش ساخته تابعی از فاکتورهای مختلف است که مهمترین آنها اندازه و ضخامت دال است. هر چقدر ضخامت بیشتر شود؛ به تبع آن قیمت دال بتنی آماده نیز بیشتر میشود. علاوه بر این، نوع بتن و میلگرد نیز میتواند تعیینکننده قیمت دال بتنی سقف باشد.
بتن مقاوم و میلگرد باکیفیت گران است و به همین خاطر بهای تمام شده محصول تولیدی با این متریال نیز بیشتر خواهد شد. در کنار تمام این عوامل، تعداد و نوع تسلیحات فولادی از جمله عواملی هستند که تاثیر مستقیم روی قیمت دال بتنی سقف دارند. طرح و شکل متفاوت دال در کنار نیاز به اتصالات خاص نیز میتواند هزینه ساخت این محصول را افزایش دهد.
در جدول زیر میتوانید خلاصهای مزایای دالهای بتنی را مشاهده کنید.
|
مزیت |
توضیحات |
|
مقاومت زیاد |
به دلیل مقاومت بالا در برابر بارهای سنگین برای سازههای مرتفع گزینه مناسبی است |
|
انعطافپذیری بالا |
انعطافپذیری بالا در ساخت این دالها باعث میشود مهندسان بتوانند طراحی دقیقتری برای سازه داشته باشند |
|
وجود تسلیح فولادی |
این محصول به دلیل داشتن فولاد در برابر فشارهای خمشی مقاوم و انعطافپذیر است |
|
سرعت در اجرا |
در زمان و هزینه اجرای پروژه صرفهجویی میکند |
|
کاربردهای گوناگون |
قابلیت استفاده در سازههای مختلف عمرانی و ساختمانی را دارد |
|
طول عمر بالا |
بیش از 100 سال عمر میکند |
|
قیمت مناسب |
استفاده از آن در پروژههای مختلف در مجموع صرفه اقتصادی دارد |
در کنار مزایایی که گفته شد؛ دال بتنی معایبی دارد که در این بخش به توضیح آنها پرداختهایم.
هزینه تولید این محصول که معمولا به صورت پیش ساخته به بازار عرضه میشود تحت تاثیر عوامل مختلفی است که مهمترین آنها عبارتند از:
نوع : دالها بر اساس کاربرد به دو نوع ترافیکی و غیرترافیکی تقسیم میشوند. از دالهای ترافیکی که مقاومت بیشتر نسبت به دالهای غیر ترافیکی دارند؛ برای پوشش روی کانالهای آب شهری و جویهای آب استفاده میشود. قیمت سنگدال بتنی ترافیکی به تبع مقاومت بالاتر این محصول، از نوع غیر ترافیکی آن بیشتر است.
ابعاد : هرچقدر ابعاد دال بیشتر باشد؛ هزینه ساخت آن بیشتر میشود.
وزن : وزن این سازه نیز روی بهای تمام شده آن تاثیرگذار است.
کیفیت : دالهای بتنی پیش ساخته باکیفیت نسبت به دالهایی که بر اساس ابعاد و اندازههای استاندارد ساخته نمیشوند معمولا گرانترند.
به طور کلی حدود قیمت کوچکترین دال بتنی پیش ساخته ترافیکی در سال 1403 حدودا بین 5,700,000 ریال که کوچکترین ابعاد (۸۰x60x7) تا بزرگترین قطعه دال (۲۰۰x60x20) 24,800,000 ریال است و نرخ نوع غیرترافیکی این محصول نیز بسته به ابعاد آن در محدوده 1,300,000 تا 4,000,000 ریال قرار دارد. بهتر است در این بخش به این نکته مهم نیز اشاره کنیم که بهای تمام شده انواع دال بتن برای مصرفکننده تابعی از عوامل دیگری نظیر فاصله کارخانه تا محل پروژه و شرایط اقتصادی کشور نیز میباشد.
هر چقدر پروژه شما از محل کارخانه فاصله بیشتری داشته باشد؛ باید برای حمل دالها کرایه بیشتری بپردازید. ضمن اینکه وجود شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد جامعه باعث میشود که نرخ این محصول مانند سایر کالاهای دیگر افزایش پیدا کند.
از آنجایی که دال بتن کابردهای گسترده ای در سازه های مختلفی دارد دارای تنوع بسیار زیادی نیز می باشد که بر اساس کاربری ، روش های اجرا، نسبت طول به عرض ، ماهیت تو پر و توو خالی بودن و شکل ظاهری تفکیک می شود :
دال تخت نوعی دال بتنی آرمه می باشد که مستقیما روی ستون های بتنی یا کلاهک ها قرار می گیرد و توسط ستون ها نگه داشته می شوند. ستون ها در این حالت وظیفه انتقال بار اعمال شده بر روی دال ها را بر عهده می گیرند. دال های تخت معمولا با ضخامت حداقل 20 سانتیمتر ساخته می شوند.
اگر قصد خرید دیگر قطعات پیش ساخته بتنی دارید پیشنهاد میکنیم صفحه نیوجرسی بتنی را نیز مشاهده کنید.
این نوع دال معمولا روی ستون ها و تیر ها قرار می گیرد و ضخامت کمتری نسبت به دال بتنی تخت دارد ، زیرا در این سبک بارهای اعمالی ابتدا توسط تیر و بعد توسط ستون ها انتقال می یابند. قالب بندی دال معمولی نسبت به دیکر دال های بتنی بیشتر صورت می گیرد و به همین دلیل نیاز به استفاده از سرستون نیست.
ضخامت این نوع دال Conventional Slab بین 10 تا 15 سانتی متغیر است این ضخامت به بارهای سنگین که از ساختمان انتظار داریم بستگی خواهد داشت. سنگدال بتنی معمولی به شکل مربعی با ابعاد 4 * 4 متر مربع بوده و تنها دو نوع میلگرد در دال های معمولی به کار برده می شود که عبارت اند از :
حال بر اساس نسبت طول به عرض می توان دال بتنی معمولی را به دو دسته یک طرفه و دو طرفه تقسیم کرد.
می توان به جرات گفت از اصلی ترین کاربرد های دال بتن ، اجرای در کف و سقف ساختمان می باشد. تمام یا بخشی از سقف دال بتنی از بتن معمولی ( آرمه ) ساخته شده است. سقف دال بتن اشکال مختلف با سطح مقطع های توپُر و توخالی دارد که به هر دو روش پیش ساخته و برجا قابل اجرا می باشد.
دال بتنی یک طرفه نوعی از انواع دال معمولی می باشد که از دو طرف توسط تیرها نگه داشته می شود. نسبت دهانه ی بزرگ تر به کوچیک تر در این نوع دال معمولا برابر با 2 یت بزرگتر می باشد. دال بتنی یک طرفه بار اعمال شده را فقط در یک جهت تحمل می کند و به این معناست که خمش این دال ها در یک جهت صورت می گیرد البته برای پخش کردن یکنواخت بار و افزایش مقاومت دال در برابر مسائل ناشی از تغییرات آب و هوایی و جمع شدگی از میلگردهای طولی در دال یطرفه استفاده می شود. دال یکطرفه در اکثر مواقع برای ساخت ایوان ساختمان ها استفاده می شود.
یکی از ابعاد دال بینی یک طرفه که عرض آن می باشد 4 متر و بُعد دیگر یعنی طول آن بیشتر از 4 متر می باشد. میلگرد های به کار رفته در بُعد کوچک عرضی و بُعد بزرگ طولی هستند لازم به ذکر است تمامی دال های طره ای ( ایوان و بالکن ) نوعی دال یک طرفه محسوب می شوند.
دال بتنی دوطرفه نوع دیگری از دال معمولی می باشد که از چهار طرف توسط تیرها و ستون ها نگه داشته می شود. در صورتی که نسبت دهانه بزرگتر دال نسبت به دهانه کوچک تر از 2 کمتر باشد و دال توسط تکیه گاه از چهار ظلعش پشتیبانی شود این دال بتنی را دو طرفه می نامیم.
در این نوع دال آرماتورهای اصلی باید از در دو جهت اجرا شوند چون نیرو در راستای طولی و عرضی می شود و طول و عرضی بیشتر از 4 متر دارند این سبک دال ها معمولا در اجرای کف و سقف ساختمان های چند طبقه مورد استفاده قرار می گیرند که نام دیگر آنها سقف دال بتنی دو طرفه نیز می باشد.
Waffle Slab دال وافل نوعی دال بتن می باشد که از دو بخش تشکیل می شود بخش بالایی از سطی صاف که همان دال بتنی تخت می باشد و بخش پایین آن از شبکه ی تو خالی تشکیل می شود. شبکه ی توخالی به کار رفته باعث سبک تر شدن وزن کلی دال می شود بدون اینکه کمترین تاثیری بر پایداری و مقاومت سازه بگذارد.
دال بتن وافل معمولا در ساختمان های عمومی مانند ایستگاه راهآهن، بیمارستان ها، مجتمع های تجاری و فرودگاه ها مورد استفاده قرار میگیرد. کاربرد اصلی این دال برای سازه هایی با احتمال لرزش بالا و دهانه های بلند با مقاومت بیشتر است.
بخش شبکه ای دال بتنی وافل با برداشتن قالب پس از بتن ریزی و مجموعهای از تیرچههای دو طرفه تشکیل می شود. این نوع دال یک طرفه یا دو طرفه و با شبکههای چهارضلعی یا مثلثی قابل اجرا است. به طور کلی، سه روش برای اجرای دال وافل وجود دارد :
دال تیرچه ای بسیار مشابه با دال بتنی وال است با این تفاوت که شبکه های پایینی این دال از تیرچه های یک طرفه موازی تشکیل شده است. لازم به ذکر است که تیرچه ها روی تیر های اصلی بین دو ستون و در جهت عمودی آنها قرار می گیرند. در این مرحله با ساختن یک دال تخت روی تیرچه ها ، دال تیرچه ای به وجود می آید.
کاربرد این نوع دال نیز به مانند دال وافل در ساختمان های عمودی می باشد و حتی مزایا و معایب مشترکی با یکدیگر دارند. اما عمق دال های وافل بیشتر و ضخامت بخش بالایی آنها کمتر از دالهای تیرچه ای است. همچنین فاصله بین تیرچه ها در هر دو جهت برای دال وافل کمتر از دال تیرچه ای است.
دال مجوف یا دال توخالی نوعی دیگر از دال آرمه پیش ساخته می باشد که در این نوع تمام ضخامت دال بتن ریزی نمی شود و فولاد بارهای کششی و بتن بار فشاری را تحمل می کند. دال مجوف در ساخت عرشه پل، سقف ساختمان های پیش ساخته چند طبقه و پنلهای سه بعدی دیوار بکار می روند.
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد به دلیل پایین بود مقاومت کششی بتن، از فولاد برای تحمل نیرو های کششی استفاده می شود و عملا ناحیه تحت کشش بی استفاده بوده و بتن تنها نقش پُر کننده را دارد لازم به ذکر است که با به کار رفتن فولاد قیمت دال بتنی نیز به نسبت چشمگیری افزایش می یابد.
جالب است بدانید در دال های مجوف با استفاده از مصالح کمتر عملکرد مشابه با دال بتنی تو پر حاصل خواهد شد. دال بتنی مجوف به دو صورت پیش تنیده و غیر پیش تنیده ساخته می شود.
در واقع یکی از سیستم های اجرای دال مجوف دو طرفه بتنی می باشد که در آن، ایجاد فضای خالی در ناحیه کششی بتن، توسط گوی هایی از جنس پلیاتیلن صورت میگیرد. اخیرا، استفاده از این نوع دال در ساختمان های عمومی مثل : ادارات، بیمارستان ها، مدارس، پارکینگ ها برجهای تجاری و ساختمان های مسکونی گسترش یافته است. دلیل این موضوع، مزیتهای فراوان این نوع دال در مقایسه با سیستم های قدیمی می باشد.
بابل دک در واقع یک نام تجاری برای نخوه ی اجرای دال دو محوره توخالی می باشد از دیگر نام های تجاری که از این سبک الگوبرداری کرده اند می توان به دال کوبیاکس و دال یوبوت اشاره کرد. تمام این دال ها از اصول دال با هسته مجوف پیروی میکنند و ویژگیهای تقریبا یکسانی دارند.
به نوع خاصی از دال مجوف گفته می شود که از مجموعه بلوک های توخالی که بطور منظم در کنار هم قرار گرفته اند ساخته می شود. این نوع دال ها معمولا برای افزایش مقاومت سازه در برابر حرارت بالا و در ساختمان های اداری، تجاری، مسکونی و بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرد. جنس بلوک های این دال بتنی بوده و ابعادش حداقل 20 سانتی متر می باشد. بنابراین ضخامت کلی دال بادوام بیشتر از 20 سانتیمتر خواهد بود.
برای اجرای دال بادوام پس از جایگذاری قالب، بلوکهای بتنی در ردیفهای مشخص با فاصله معین بر روی قالب چیده میشوند و میلگرد ها بین بلوک ها قرار گرفته و بتن ریزی انجام می شود.
مزایای دال بتنی بادوام:
معایب دال بتنی بادوام:
از این سازه اکثرا در سقف داخلی و خارجی ساختمانهای مسکونی، تجاری و حتی صنعتی استفاده شده و به این ترتیب با انتقال ایمن فشار ناشی از بارهای زندهای مانند وزن افراد و ماشینها، موجبات افزایش میزان استحکام سقف سازه فراهم میشود.
استفاده از دال بتن در سقف، یکی از بهترین روشها برای افزایش تحمل بارهای استاتیکی و دینامیکی مانند فشار، کشش و لرزشهای ناشی از فعالیتهای انسانی در ساختمان است. علاوه بر ساختمانهای مسکونی، تجاری و صنعتی مختلف، در دیگر سازههای عمرانی مانند پلها و تونلها نیز از این ساختار به عنوان سازه اصلی استفاده میشود.
دال به راحتی میتواند فشار ناشی از بارهای سنگین را تحمل کند و تغییرات دما و میزان رطوبت محیط نیز روی آن حداقل تاثیر را دارند. این ساختار به نوعی از ساختمان در برابر بارهای عمودی پشتیبانی کرده و باعث میشود که این فشارها با پایهها منتقل شوند. در سازههای برشی نیز با هدف تقویت سازه در برابر نیروهای افقی از دال بتنی در دیوارهای برشی استفاده میشود.
نه تنها در صنعت ساختمان بلکه در صنایعی مانند صنعت خودروسازی، پتروشیمی و تولید انرژی از دالهای بتنی به عنوان کف، سقف و پایهها استفاده میشود. این روزها ساخت سقف و کف بناهایی مانند اماکن و سالنهای ورزشی به کمک دال بتنی بسیار مرسوم است. این ساختار مستحکم در زمان وقوع زلزله میتواند به عنوان پناهگاه عمل کرده و حافظ جان ساکنین باشد.
دال بتنی از صفحات تخت بتنی ساخته شده که به صورت یکپارچه و مجزا کاربردهای زیادی دارد. موارد زیر مهمترین کاربردهای دال بتنی هستند:
استفاده در سقف: از دال بتنی میتوان به صورت یک طرفه و دو طرفه در سقف استفاده کرد. دالهای یک طرفه از تیرها و دالهای دو طرفه هم از ستونها و هم از دیوارها پشتیبانی میشوند.
استفاده در کف: دالهایی که به صورت یکپارچه تولید شدهاند در کف ساختمانهای مسکونی و تجاری و دالهای که ساختار مجزا دارند در کف ساختمانهای صنعتی و برخی از ساختمانهای تجاری کاربرد دارند.
استفاده در دیگر سازهها: برای ساخت سقف و کف دیگر سازههای عمرانی مانند عرشه پل، تیرها، ستونها و دیوارها میتوان از دال بتنی استفاده کرد.
همانطور که مشاهده میکنید؛ دال با تکیه بر مزایای بیشمارش از جمله مقاومت بالا، دوام و ماندگاری عالی و قابلیت اجرا در اشکال و اندازههای مختلف، امکان استفاده در انواع سازه را دارد و یکی از پرکاربردترین اعضای سازهای در صنعت ساختمان محسوب میشود.
دالهای 10 سانتیمتری یکی از پرکاربردترین دالهای بتنی بازار هستند که از آنها برای اجرای پروژههای ساختمانی سبک و متوسط میتوان استفاده کرد. هزینه تولید این محصول وابسته به ترکیبی از عوامل زیر است:
دال های 10 سانتیمتری برای ساختمانهای مسکونی و تجاری و سبک مناسبند و توان تحمل بارهای مرده و زندهای که عموما روی این ساختمانها وارد میشوند را به راحتی دارند. نوع یک طرفه این محصول نسبت به دو طرفهاش بین 100 تا 200 هزار تومان ارزانتر است. هر مترمربع دال یک طرفه و دو طرفه معمولا به ترتیب 200 تا 300 و 300 تا 400 هزار تومان قیمتگذاری میشود.
هزینه ساخت این مدل دال نیز تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند نوع دال، بار وارده و سایر عوامل ذکر شده در بالاست. از این محصول عموما برای اجرای سقف و کف ساختمانهایی که قرار است بارهای متوسط و سنگین را تحمل کنند استفاده میشود.
از میزان بتن و آرماتور مصرفی، نوع بتن و سایر هزینههای تولید مانند هزینه قالببندی، کرایه حمل و دستمزد نیروی انسانی نیز به عنوان دیگر عوامل موثر بر روی تعیین قیمت دال بتنی 15 سانتیمتری یاد میشود. ضمن اینکه در تولید این مدل دال رعایت نکات زیر از اهمیت بسزایی برخوردار است:
از این مدل دال بتن به طور مستقیم روی ستونهای بتنی و کلاهک آن در ساختمانهای مسکونی، تجاری و صنعتی استفاده میشود. هزینه تولید این محصول نیز مانند دو مدل دال دیگر تابع ترکیبی از عوامل زیر است:
معمولا به پیمانکارانی که پروژهشان متراژ زیادی دال میخواهد و قصد دارند با استفاده از تکنیکهایی هزینه ساخت را کاهش دهند توصیه میشود که از نوع پیش ساخته این محصول استفاده کنند.
در اکثر کارخانههای معتبر و شناخته شده در زمینه تولید دال بتنی پیش ساخته، از بتن با کیفیت بالا و میلگرد استاندارد برای ساخت این محصول استفاده میشود. استفاده از متریال مرغوب و درجه یک نه تنها باعث ایمنی بیشتر ساختمان میشود بلکه میتواند هزینه تعمیر و نگهداری را نیز کاهش دهد.
تولید این محصولات استاندارد در سال 1402 برای کارخانهها هزینه زیادی دارد؛ به همین خاطر قیمت تقریبی دال بتنیهای ساده تهیه شده از بتن معمولی و میلگرد ساده در بازار فروش دال بتنی حدود 600 هزار تومان به ازای هر متر مربع و قیمت محصولی که با بتن مسلح و میلگرد آجدار تولید میشود حدودا 700 هزار تومان به ازای هر متر مربع است.
دال بتنی انواع متنوعی دارد که برای هر کدام از قسمتهای ساختمان مانند سقف، کف و دیوار به طور مجزا از آنها استفاده میکنند. به معرفی انواع آنها میپردازیم.
دال فونداسیون یک محصول منسجم و بههم پیوسته است یعنی تمامی میلگردهای بهکار رفته در آن بهم گره میخورند تا در مواقع زمین لرزه آسیبی به آن وارد نشود. هنگامی که اسلب یا دال تولید میشود باید زمین مورد نظر از استحکام کافی برخوردار باشد تا بعدا اسلب دچار شکستگی در بافت خود نشود.
دال بتنی تمامی وزن یک سازه بزرگ چندین طبقه را میتواند در خود نگه دارد بدون آنکه از مقاومت آن کاسته شود. در هنگام بتن ریزی باید دقت زیادی در نوع بتن و کیفیت آن داشت. دال در موقعیت مورد نظر قرار میگیرد و داخل آن توسط بتنریز، بتن آماده ریخته میشود.
دورتا دور دال را پلاستیک یا آجر قرار میدهند؛ این عمل در هنگام بتن ریزی به کیفیت کار کمک میکند. ممکن است بهدلیل ریختن یکباره بتن، دال از هم باز شود بههمیندلیل در پشت کار از آجر استفاده میکنند. بعد از محکمشدن آجرهای پشت کار را خارج میکنند.
دال سقف یک سطحی است که از مواد فولادی و آهنی ساخته شده که برای ساخت سقف استفاده میشود. هر چه دال بتنی در سقف محکمتر باشد ایجاد سقف دوم بهتر خواهد بود. دال سقف خود انواع مختلفی دارد که آنها را معرفی میکنیم.
دال تخت اولین نوع دال برای سقف است. در مواقعی که ستونها نزدیک بههم باشند و نیازی نباشد که سنگینی برروی تیرها قرار بگیرد از دال بتنی تخت استفاده میشود.
معمولا از دالهای تخت برای خانههای چند طبقه استفاده میکنند. به این نوع دال،دال قارچی نیز گفته میشود که مانع از بار منفی میگردد.
دال عرشه فولادی از دیگر نوع دالهای بتنی به شمار میرود که در ساختمان سازی موارد استفاده زیادی دارد. هنگامی که ورقهای فولادی در سقف قرار میگیرند بتن بر روی آنها ریخته میشود و به عنوان یک دال بتنی معرفی میشوند.
ورقهای گالوانیزه که دارای موج هستند برای این کار پیشنهاد میشوند، زیرا موجهای آن به صورت عاج در تقویت بتن ارزشمند هستند. این نوع دال بتنی از دیگر موارد ارزانتر هستند.
یک نوع دیگر دال بتنی نیز وجود دارد که بار مرده و یا زنده را تنها به یک طرف هدایت مینماید که در این صورت مقاومت در برابر زلزله کمتر میشود. این دال بتنی به نام تیرچه نیز معروف است. اغلب برای ساخت سقفهای سبک استفاده میگردند و از قیمت خوبی برخوردار است.
دال گنبدی با نام لاتین Dome Slab به دلیل شکل نیمکره خود با این نام شناخته شده است. دال گنبدی در واقع نوعی دال بتنی است که در گذشته نیز وجود داشته و حتی در آثار تاریخی نمونههای غیربتنی آن را میتوان مشاهده کرد. در ایران اگر بخواهیم به نمونه بارز سقف های گنبدی اشاره کنیم؛ باید گنبد مساجد و مقبرههای مذهبی را مثال بزنیم.
البته در سایر کشورها از این سبک سقف در کاخها، موزهها، بناهای یادبود و موارد مشابه نیز استفاده میکنند. بنابراین این دال بتنی بیش از هرچیز کاربردی ظاهری داشته و با هدف نماسازی ساختمان استفاده میشود.
البته توجه کنید که هدف از ساخت سقفهای گنبدی در گذشته، فقط کاربرد تزئینی آن نبود. در واقع نبود مصالح ساختمانی با مقاومت کششی بالا در آن زمان، موجب شده بود تا برای ساخت سقف فضاهای گسترده، به شکل گنبدی روی بیاورند. چرا که در این فرم، بار اعمال شده بر سقف در سراسر گنبد توزیع شده و امکان داشتن سقف در فضای وسیع فراهم میشد.
با این حال امروزه دالهای بتنی گنبدی علاوه بر ظاهر زیبا مزایای دیگری نیز دارند. به عنوان مثال داشتن فضای مناسب برای نصب تاسیسات یکی از آنها است. همچنین شکل گنبدی سقف ارتفاع سازه را افزایش داده و نورگیری و تهویه طبیعی ساختمان را بهبود میبخشد.
در مقابل دال گنبدی معایبی دارد که استفاده از آن را جز در سازههای خاص غیرمنطقی میکند. بزرگترین ایراد این دال بتونی عدم امکان استفاده از آن در طبقات یک ساختمان چند طبقه است. دشواری طراحی، قالببندی، نیازمندی به نیروی کار ماهر، سرعت پایین اجرا و هزینه های نگهداری بالاتر از دیگر مشکلات این سازهها است.
دال بام شیبدار با نام لاتین Pitched Roof Slab به نام دال شیبدار نیز شناخته میشود. این سبک طراحی دال بتنی دارای شکل مقطعی مثلثی است. همین ویژگی نیز باعث شده تا طراحی و اجرای آن کمی پیچیده باشد. با این وجود استفاده از دال شیبدار در مناطق پر باران، میتواند مزایای بسیاری داشته باشد.
پیچیدگی اشاره شده برای طراحی و اجرای دال بام شیبدار موجب شده تا الزامات اجرایی زیادی نیز برای آن در نظر گرفته شود. به عنوان مثال بتنریزی در این سبک باید حتما از پایین به بالا انجام شود. همچنین پس از انتخاب روش اختلاط بتن، دیگر هنگام اجرا نباید تغییری در آن داد.
در صورت استفاده از کاشی بر روی سطح این دال، باید نوع خاصی از آن را در نظر گرفت. همچنین اگر از کاشی در سطح دال استفاده نشود؛ باید پوشش دیگری برای جلوگیری از هوازدگی سطحی در نظر گرفته شود. در نهایت اجرای دقیق قالببندی از دیگر نکاتی است که هنگام اجرای دال بام شیبدار باید مورد توجه قرار گیرد.
با وجود پیچیدگیهای اجرا، این سقفها در کنار مقاومت بالاتر در برابر باران و نفوذ آب، مزایای دیگری نیز دارند. مقاومت بهتر در برابر هدر رفتن گرما، صرفهجویی در هزینهها به علت ضخامت کمتر این دال، وجود فضای مناسب برای ساخت اتاق، انباری و نصب تاسیسات، بهبود نورگیری داخل ساختمان و تهویه آن در نتیجه افزایش ارتفاع سازه و ظاهر شیک و خاص، از جمله این مزایا هستند.
در مقابل تعداد الزامات اجرایی بیشتر، نیاز به نیروی کار ماهر، پیچیدگی قالببندی این دال، عدم قابلیت اجرا در دهانههای عریض، دشواری نگهداری و طولانیتر بودن اجرای پروژه، از دلایلی است که انتخاب این سبک را برای پروژههای مختلف محدود میکند.
دال پس تنیده با نام لاتین Post-Tensioned Slab نوع دیگری از دال بتنی است. امکان آمادهسازی این دال به صورت پیشساخته موجب شده تا از آن به وفور در پروژههای ساختمانی استفاده شود. اما منظور از پس تنیدگی در این سقف چیست.
به زبان ساده و مختصر باید گفت در فضای داخلی این دال ها از کابلهای فولادی با مقاومت بالا استفاده میشود. این کابلها را پس از بتنریزی و خشک شدن بتن، به دو انتهای دال نصب میکنند. در این وضعیت کابلهای فولادی در معرض پیش تنیدگی قرار گرفته و بهطور کلی این فرآیند را پس تنیدگی میگویند.
بسیاری از ویژگی ها و مزایای دال پس تنیده با سایر دالهای بتنی مشابه است. با این وجود مواردی مثل ظرفیت باربری بالا، قابلیت اجرا در دهانههای بلندتر، قابلیت ساخت سقف با ضخامت کمتر یا مقاطع سبکتر، صرفهجویی در هزینهها در پروژه های بزرگ، کم بودن امکان خمش و سرعت بالا در اجرا، از جمله این موارد هستند.
در مقابل، اجرای این روش در پروژههای کوچک پرهزینه است. اجرای آن پیچیده بوده و نیازمند دقت بالا در طراحی دارد. نصب اتصالات سخت است و نیاز به مهارت دارد. احتمال خوردگی در این سبک از سایر سبکهای دال بتونی بیشتر است.
دال پیش تنیده با نام لاتین Pre-Tensioned Slab نوع دیگری از دال بتنی است. عناصر تقویتکننده بتن در این سقف، میلگرد یا کابل است. در اینجا نیز این عناصر پس از بتنریزی و پیش از خشک شدن کامل آن، زیر میزان مشخصی از تنش قرار میگیرند. سپس پس از خشک شدن کامل بتن، با بریده شدن میلگردها یا کابلهای داخلی، تنش موجود در آنها به درون سقف منتقل میشود. به همین دلیل نیز به آنها دال پیش تنیده میگویند.
بنابراین باید گفت دالهای پیش و پس تنیده از نظر ظاهری و مراحل ساخت، شباهتهای زیادی به هم دارند. به عبارت دیگر آنچه این دو را از یکدیگر متفاوت میکند؛ زمان القای تنش به کابل فولادی یا میلگرد درون بتن است. به همین دلیل نیز میتوان مزایا و معایب مشابهی را برای این دو سبک متصور بود. بنابراین تنها نکتهای که در این زمینه میتوان گفت سرعت ساخت بیشتر دال پس تنیده و استفاده بیشتر از آن در پروژههای ساختمانی است.
دال قوسی با نام لاتین Arched Slab نیز شناخته میشود. این دال بتنی در اغلب موارد در پروژه های خاص مانند تونل و پل کاربرد دارد. به مدل خاصی از دال قوسی به کار رفته در ساخت تونل، سگمنت (Segment) میگویند. با این حال در برخی ساختمانها نیز استفاده از آن مناسب است.
در کل هرجایی که سقف ها شکلی منحنی دارند؛ احتمالا از روش دال قوسی استفاده شده است. این دالها کمک میکنند که بارهای محوری به شکلی یکنواخت بر سطح سقف توزیع شود. از سویی این دالها در برابر وزش باد های شدید تحمل بالایی دارند. دال قوسی نیز مانند دال گنبدی سابقهای چند صد ساله دارد و در گذشته هم به کمک سنگ و آجر ساخته میشده است. با این حال امروزه دیگر استفاده از بتن مسلح جایگزین سنگ و آجر در این سازه ها شده است.
این سقف ها به دلایلی مثل توزیع یکنواخت بار، مقاومت بالا در برابر فشار و وزن زیاد، دوام و عمر بالا و امکان اجرای دهانههای وسیع بسیار محبوب هستند. البته در اینجا نیز مشکلاتی مانند طولانی بودن پروسه اجرا، نیاز به سرویسهای نگهداری بیشتر و نیاز به تجهیزات خاص و منابع انسانی ماهر در ساخت، از مسائلی است که استفاده از این سبک را پیچیده میکند.
دال طرهای با نام لاتین Cantilever Slab شناخته میشود. البته این مدل سقف را با نام دال پیش آمده (Projected Slab) نیز میشناسند. بهطور خلاصه این دال در فضاهای بیرون از ساختمان، مثل بالکن کاربرد دارد. بنابراین استفاده از آن در بسیاری از پروژه های ساختمانی، از مجتمع های مسکونی گرفته تا ساختمان های اداری و تجاری مرسوم است.
مهمترین نکته در طراحی دال طره ای، استفاده از میلگردهای اصلی در بخش بیرون زده و میلگردهای کمکی در طول دال و با هدف تقویت مقاومت آن است. همچنین محاسبات میزان بیرونزدگی این دال باید طوری باشد که نسبت طول دهانه آزاد به ضخامت میلگرد بیش از عدد هفت نباشد. در غیر این صورت احتمال ایجاد خمش در دال طرهای وجود دارد.
مهمترین مزیت استفاده از این سبک، امکان افزایش سطح زیربنای ساختمان است. همچنین ساخت این دال پیچیدگی خاصی ندارد. با این حال هزینه بالای ساخت به دلیل میزان و نوع مصالح مورد استفاده و احتمال خمش، از معایب آن محسوب میشود.
دال سقف کوتاه با نام لاتین Low Roof Slab نوع دیگری از انواع سقف بتنی است. این دال با نام لافت (Loft) یا چاجا (Chajja) نیز شناخته میشود. هرچند در جزئیات کمی با هم متفاوت هستند. با این حال و بطور کلی سقف کوتاه در واقع سقف دومی است که در ارتفاع کمتری ایجاد شده و معمولا از آستانه درها بالاتر است.
از این سقف برای ایجاد انباری و موارد مشابه استفاده میشود. به همین دلیل نیز این دال را معمولا در آپارتمانهای مسکونی مشاهده میکنید. این انباریها معمولا از سه طرف بسته بوده و از طرف دیگر با نصب یک درب کامل میشوند.
دال کامپوزیت با نام لاتین Composite Slab شناخته میشود. همچنین به آن دال مرکب یا مختلط نیز میگویند. دالهای کامپوزیت در انواع گوناگون، از جمله کرومیت، عرشه فولادی، روفیکس و سقف کامپوزیت فلزی طراحی و اجرا میشود. بنابراین میتوان گفت این سازه معمولا از ترکیب بتن مسلح و عرشه فولادی ساخته میشود.
نکته دیگر اینکه از این دال تنها در ساختمان های اسکلت فلزی استفاده میشود. از نظر ساختاری نکته مهم در این سقف این است که عرشه فولادی در آن در ابتدا قالبی برای بتن ریزی است. پس از آن اگر در سازه دال بتنی از میلگرد استفاده شده باشد؛ این عرشه جدا میشود. در غیر این صورت اما عرشه فولادی به عنوان بخش تحملکننده کشش در سازه باقی میماند.
دال کامپوزیت نیز مانند دال های قبلی مزایا و معایب خاص خود را دارد. بهطور خلاصه صرفه اقتصادی، مقاومت بالا در برابر کشش و خمش، ایمنی خوب، سرعت اجرای بالا، بینیازی از شمع بندی و قابلیت نصب تاسیسات در داخل دال از مزایای مهم آن است. در مقابل این دال به دلیل لرزش زیاد، نیازمندی به نیروی کار ماهر، عدم مقاومت در برابر آتش و خوردگی، نیاز به اجرای سقف کاذب جداگانه و پیچیدگی اجرا در اسکلتهای بتنی، کمتر مورد توجه سازندگان قرار میگیرد.
دال بتنی تنها برای تولید سقف نیست. بلکه کاربردهای دیگری نیز دارد. یکی از این کاربردهای مطرح، استفاده از آن در فونداسیون یا همان پی ساختمان است. متداولترین نوع فونداسیون مبتنی بر دال بتونی شامل دو نوع دال روی زمین (Slab on Grade) و دال همکف (Grade Slab) است.
ویژگی مشابه هر دوی آنها نیز قرارگیری در کف ساختمان است. طوری که سایر سازههای ساختمان از جمله ستونها و دیوارها بر روی آن قرار میگیرند. البته این دو مدل تفاوتها و ویژگیهای خاصی نیز دارند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
دال روی زمین را میتوان به عنوان پی کامل یا بخشی از پی به کار برد. این دقیقا هم تراز با سطح زمین ساخته شده و به همین دلیل نیازی به حفر زمین ندارد. همچنین از این دال میتوان با و بدون میلگرد استفاده کرد. این موضوع نیز بنا بر نوع سازه و بار آن تعیین میشود. البته دالهای بدون میلگرد نیز معمولا از توانایی بالایی در تحمل بار روی خود برخوردار هستند.
همچنین توجه داشته باشید که این دال مستقیم بر روی زمین قرار نگرفته و پیش از اجرای آن، استفاده از مصالح عایق رطوبت و یا لایهای از سنگدانه ضروری است. این کار برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و کاهش کیفیت بتن بسیار مهم است. در نهایت این دال را میتوان به دو شکل متکی بر زمین و نواری طراحی کرد.
بهطور کلی دال روی زمین به دلیل بینیازی به نگهداری توسط سازههای دیگر، استفاده بسیار کم از تجهیزات قالببندی، داشتن درز انبساط و انقطاع، بینیازی به شمعبندی و داربست و در نهایت امکان استفاده نکردن از میلگرد، گزینهای محبوب در پروژههای مختلف است.
دال متکی بر زمین با نام لاتین Supported Slab on Grade تنها میتواند به عنوان بخشی از فونداسیون ساختمان به کار گرفته شود. در این روش، ستون و دیوار بر روی پی ساختمان اجرا شده و دال متکی بر زمین نیز روی لایه عایق رطوبت قرار داده میشود.
همچنین در این روش قالببندی پایه ستون به عنوان تخته شیبنمای مورد استفاده در قالب دال نیز به کار میرود. همچنین در این روش یک درز انبساط بین دیوار و دال بتنی تعریف میشود. این درز با تغییر دمای هوا، از ایجاد تنش بین دیوار و دال بتنی جلوگیری میکند.
دال نواری با نام لاتین Monolithic Slab on Grade، دومین دال بتنی روی زمین است. از این سبک اجرا برای طراحی فونداسیون سطحی ساختمانها استفاده میکنند. در این حالت برعکس حالت قبلی، ستون و دیوار بر روی دال بتنی قرار میگیرند.
از آنجا که این دال همچنان سطحی است؛ نوار کنار آن را ضخیمتر از بخشهای دیگر در نظر میگیرند. این ویژگی موجب میشود تا بار روی سازه به شکلی معتدلتر در سطح فونداسیون توزیع شود. در واقع این حاشیه ضخیم مانند یک پی عمل میکند.
برای محاسبه میزان بتن و میلگرد یا گالوانیزه باید به صورت تخصصی بررسی کرد؛ تا میزان نیاز مشخص شود. اما به طور کلی این موارد در ساخت دال بتنی مورد بررسی قرار میگیرند.
در نهایت پس از آشنایی با انواع سقف دال بتن و پی دال بتن، بهتر است با با استانداردهای طراحی آنها نیز به صورت مختصر آشنا شوید. فراموش نکنید که برای اجرای صحیح یک سازه در ساختمان، رعایت دستورالعملها و استانداردهای داخلی و خارجی بسیار مهم است. از این رو برخی از این موارد به عنوان ضرورت شناخته شده و در مباحث مقررات ملی ساختمان و سایر استانداردهای اجباری ذکر شده است. بر همین اساس در ادامه لیستی از این مقررات و موضوع مربوطه را ذکر کردهایم.
در کنار موارد گفته شده توجه کنید که اجرای هر دال بتنی باید بر اساس دستورالعمل اجرای مربوط به آن دال باشد. در نتیجه هنگام طراحی هر دال بتنی باید بر اساس دستورالعملهای اجرایی آن و همچنین مقررات ملی ساختمان کار را پیش برد. برای کسب اطلاعات بیشتر با رایان پی بتن ما همراه باشید.
سوالات متداول
مهمترین تفاوت سقف دال بتنی و تیرچه بلوک در شیوه اجرای آنها در پروژه است. دال بتنی نوعی سیستم سقف زنی است که هم قابلیت ساخت در محل پروژه را دارد و هم میتوان تیرچههای آن را به صورت از پیش ساخته تهیه کرد. در سقف دال بتنی بتن بهصورت یکپارچه روی کل سطح اجرا میشود (دال درجا یا پیشساخته). در سقف با تیرچه بلوک از تیرچههای پیشساخته و بلوکهای پرکننده استفاده میشود و سپس روی آن بتن پوششی ریخته میشود. برای همین دال بتی سنگین تر از تیرچه بلوک است.
در دال یکطرفه بار فقط در یک جهت منتقل میشود، ولی در دال دوطرفه انتقال بار در دو جهت انجام میگیرد.
ضخامت دال به نوع کاربری، فاصله دهانهها و میزان بار واردشده بستگی دارد، اما معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر متغیر است.
دال پیشساخته در کارخانه تولید و سپس نصب میشود، اما دال درجا مستقیماً در محل پروژه قالببندی و بتنریزی میگردد.
این محصول بر اساس ابعاد، میزان مقاومت مصالح به کار رفته در تولید آن، طراحی، محل تولید، دستمزد کارگر و شرایط بازار قیمتگذاری میشود. بنابراین معمولا نرخ ثابتی ندارد.
در صورت طراحی و اجرای صحیح، دال بتنی میتواند بیش از ۵۰ سال دوام داشته باشد.
حداکثر دهانه سقف دال بتنی به نوع دال، ضخامت، مقاومت بتن، میزان آرماتورگذاری و بار وارده بستگی دارد. حداقل: دال بتنی یکطرفه ۳ تا ۵ متر – حداکثر: دال پیشتنیده تا ۱۵ متر یا حتی بیشتر
دال بتنی، کلیدی ترین مرحله ساختمان سازی
ما در این مقاله انواع دال بتنی را معرفی نمودیم و دانستیم که بتنی که براساس آرماتوربندی ساخته میشود از کیفیت بالاتری برخوردار بوده و همچنین دارای قیمت بیشتری است. دال بتنی یکی از اعضای مهم در ساختمان سازی و سازههای بزرگ است. این دال در ساخت ستونهای بزرگ برای سد و پلهای بزرگ نیز مورد استفاده قرار میگیرد. برای شناخت بهتر این دال بتنی میتوانید با ما در تماس باشید.