سقف ها بخش مهمی از سازه های ساختمانی هستند. اهمیت این بخش به دلیل اهمیت آن در یک ساختمان از ابعاد گوناگون است. سقف‌ها می‌توانند نقش پررنگی در استحکام ساختمان داشته باشند. همچنین آنها یکی از بخش‌های پرهزینه ساخت و ساز هستند. بنابراین صرفه‌جویی در آنها می‌تواند موجب صرفه جویی خوب در هزینه ساخت و ساز شود. از سویی زدن سقف طبقات مختلف زمانبر است.
بنابراین اگر بتوان سرعت عمل را در طراحی و اجرای سقف‌های ساختمانی بالا برد؛ می‌تواند در کاهش زمان پروژه نیز تاثیر محسوسی گذاشت. به همین دلایل نیز در طول چند دهه گذشته، تحولات زیادی در طراحی سیستم‌های سقف رخ داده است. تحولاتی که موجب شده هزینه و زمان اجرای سقف‌ها کاهش یافته و از سویی سقف‌هایی با استحکام و دوام بالاتر داشته باشیم. با این مقدمه در این مقاله می‌خواهیم شما را با جدیدترین سقف های ساختمانی آشنا کنیم.
سقف های بتنی جدید و انواع آنها
اغلب سقف های ساختمانی مدرن به کمک بتن ساخته می‌شوند. در واقع بتن به عنوان ماده اولیه پایه این سقف‌ها کاربرد ضروری دارد. همچنین در اغلب این سقف‌ها استفاده از میلگرد و ایجاد یک شبکه میلگرد در داخل بتن، به افزایش استحکام آنها کمک شایانی می‌کند.
اما در جدیدترین سقف های ساختمانی علاوه بر استفاده از بتن و میلگرد یا به اصطلاح بتن مسلح، روش‌ها، نکات و مصالح جدیدی نیز به کار می‌رود؛ که همگی موجب شده تا این سقف‌ها دارای برتری های محسوسی در مقایسه سقف های قدیمی تر باشند. در ادامه شما را با جدیدترین سقف های ساختمانی ساخته شده از بتن آشنا می‌کنیم.
سقف تیرچه بلوک
یکی از ساده‌ترین روش‌های مدرن در ساخت سقف بتنی ساخت سقف تیرچه بلوک است. این سقف‌ها هنوز هم در قالب ساخت و سازهای کوچک مورد توجه هستند. در این مدل تیرچه‌ها با فواصل معین بر روی تیر اصلی قرار می‌گیرند. سپس فضای خالی میان آنها را به کمک بلوک‌های یونولیتی (و گاهی بلوک سفالی یا سیمانی) پر می‌کنند. در نهایت با بتن ریزی بر روی سطح سقف، کار طراحی سقف تمام می‌شود. توضیح بیشتر اینکه تیرچه‌های مورد استفاده در این سقف ها از میلگرد، مفتول فلزی و بتن ساخته می‌شوند.
در نهایت سقف تیرچه بلوک به دلیل استفاده از یونولیت در فضای داخلی خود، وزن سبک تری داشته، بار مرده کمتری به سازه وارد کرده و مقرون‌به‌صرفه‌تر و مستحکم‌تر از سایر سقف‌های سنتی است.
سقف کوبیاکس
سقف کوبیاکس مانند بسیاری از سقف‌های مدرن بر اساس دال مجوف ساخته شده است. دال به معنی سقف و مجوف به معنای حفره‌دار بودن آن است. در سقف کوبیاکس نیز از بتن و میلگرد برای ساخت سقف استفاده می‌شود. با این حال در فضای خالی داخل سقف به جای استفاده از یونولیت، از گوی‌هایی تو خالی با جنس پلی اتیلن و به نام کوبیاکس استفاده می‌شود.
این گوی‌های تو خالی موجب صرفه‌جویی در مصرف بتن شده و از سویی وزن سقف را در مقایسه با حالت معمولی بسیار کمتر می‌کنند. در نتیجه سقف استحکام بیشتری دارد. در این سیستمِ سقف، استفاده از یک شبکه فلزی برای ثابت نگه داشتن قالب‌های گوی‌مانند پلاستیکی ضرورت داشته و کار را تا حدودی پیچیده می‌کند. به‌طور کلی این روش در پروژه‌های بزرگ و متوسط به‌صرفه بوده و به همین دلیل معمولا استفاده از آن در پروژه‌های کوچک صرفه اقتصادی ندارد.
سقف روفیکس
سقف‌های روفیکس نوع خاصی از دال بتنی پیش ساخته هستند. این سقف‌ها بر اساس وجود یک صفحه فلزی توری و نازک به شکل شبکه‌ای بنا می‌شوند. این صفحه قادر است به‌خوبی بتن تازه را درون خود نگه دارد. جنس ورق فلزی نیز گالوانیزه بوده تا طول عمر بیشتری داشته باشد.
تحول فشار بالا و مقاومت در برابر وزن زیاد، از ویژگی‌های سقف روفیکس است. با این حال در ساخت آن باید دقت بالایی در نسبت آب به بتن داشت. همچنین شیوه بتن ریزی در این سقف کمی متفاوت بوده و بتن تازه به هیچ وجه نباید در یک نقطه برای حتی مدتی بسیار کوتاه تجمع یابد. سرعت و سادگی اجرا از مزایای مهم این سقف است. با این حال هزینه بالای قالب و دائمی بودن آن، موجب می‌شود که معمولا از این شیوه در پروژه‌های کوچک و متوسط استفاده نشود.
دال بتنی دو طرفه
دال‌های بتنی، به‌خصوص دال بتنی دو طرفه از جمله سقف‌های محبوب و جدید است؛ که در ایران نیز در اغلب پروژه‌های دارای ابعاد متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرد. دال‌های دو طرفه نیز معمولا به کمک قالب‌هایی که به آنها قالب قابلمه‌ای گفته می‌شود؛ ساخته می‌شوند.
بنابراین می‌توان آنها را نیز در دسته دال های مجوف قرار داد. با این حال وزن آنها در قیاس با سایر دال های مجوف نسبتا بالاست. همچنین هرچه دهانه سقف‌های ساخته شده با این دال ها بازتر باشد؛ همچنین هرچه تعداد طبقات و وسعت بنا بیشتر شود؛ نیاز به افزایش ضخامت آنها وجود دارد. در واقع هزینه ساخت این دال‌ها نیز در پروژه‌های متوسط منطقی نیست. با این حال در پروژه های بزرگ و کوچک همچنان از انواع متداول اجرای سقف هستند.
سقف کامپوزیت
اگرچه امروزه استفاده از اسکلت بتنی به یک استاندارد متداول تبدیل شده است؛ اما همچنان اجرای اسکلت فلزی در برخی سازه ها منطقی تر و بصرفه تر است. یکی از سقف‌های مناسب و مدرن برای اجرا در سازه های اسکلت فلزی نیز سقف کامپوزیت است. در این سقف از ورق گالوانیزه در کنار بتن استفاده می‌شود.
برای نصب این ورق ها هم استفاده از تیرهای فرعی، برش‌گیر و آرماتور حرارتی ضرورت دارد. در نهایت نیز کار بتن ریزی در این سقف‌ها مانند سایر سقف‌های دال بتنی انجام می‌شود. مزیت مهم این سقف ها عدم نیاز به شمع بندی است. همین ویژگی موجب سرعت عمل بیشتر و کاهش هزینه ها می‌شود. همچنین نبود شمع بندی کمک می‌کند تا سقف‌های کامپوزیت را بصورت همزمان بتن ریزی کنند. در نهایت این سقف را می‌توان نوعی از دال بتنی پیش ساخته دانست.
سقف پیش تنیده
جدیدترین نوع در میان انواع سقف‌های بتنی جدید، سقف پیش تنیده است. اگرچه این سقف‌ها در طراحی و اجرا بسیار پیچیده هستند؛ همچنین اگرچه تهیه مصالح اصلی آن یعنی کابل‌های فولادی، با کیفیت و قیمت مناسب در ایران چالش‌برانگیز است؛ اما این سقف‌ها از نظر استحکام و تحمل فشار بالا بهترین گزینه‌ها هستند. بنابراین از آنها در پروژه‌های بسیار بزرگ و مهم استفاده می‌شود. همچنین این سقف‌ها امکان ساخت سازه را با تعداد بسیار کمتر ستون فراهم می‌کند.
سقف تیر دال
سقف تیر دال به سقف کامپوزیت شباهت زیادی دارد با این تفاوت که تیرهای جانبی آن از جنس همان بتن است. عملیات ساخت و ساز برای سقف تیر دال، درباره اسکلت فلزی بصورت پیش ساخته و درباره اسکلت بتنی، بصورت درجا صورت می‌گیرد. به تیر دال پیش ساخته T نیز می‌گویند؛ چون روی بخشی از آن به دو حرف انگلیسی T که در مجاور هم قرار گرفته‌اند، شباهت دارد.
عوامل موثر بر قیمت برخی قطعات انواع جدید سقف
به‌طور کلی در هر سازه ساختمانی، از جمله سقف‌ها، مهم‌ترین عامل موثر در قیمت، نوع و میزان مصرف مصالح اولیه است. با این حال در موضوع جدیدترین سقف های ساختمانی، استفاده از ابزارهای متفاوت و همچنین جزئیات اجرای کار و سرعت کار نیز می‌تواند بر روی هزینه اجرای سقف و از سویی هزینه کلی ساخت سازه اثرگذار باشد. با این حال به‌طور خلاصه بعضی عوامل مؤثر بر قیمت سقف‌ها را می‌توان موارد دانست:
- در گذشته هزینه نیروی انسانی اجرای سقف بسیار بیشتر بود؛ اما امروزه و در سقف‌های جدید به دلیل ساده‌تر و سریع‌تر شدن فرآیند اجرا، این هزینه حدودا ۱۰ درصد هزینه نهایی می‌شود.
- هزینه انواع میلگرد بخش دیگری از هزینه اجرای سقف است. از آنجا که اغلب سقف‌های مدرن به‌صورت مجوف ساخته می‌شوند؛ میزان مصرف میلگرد در آنها نیز کمتر است.
- مصرف بتن سومین عامل در تعیین قیمت یک سقف است. در گذشته هرچه مساحت اجرا و ضخامت سقف بیشتر بود؛ مصرف بتن نیز افزایش می‌یافت. این نکته در سقف‌های جدید نیز صادق است. با این حال نسبت افزایش آن کمتر است. چراکه سقف های مجوف علاوه بر اینکه به‌طور کلی مصرف بتن کمتری دارند؛ با گسترش مساحت یا باز شدن دهان سقف، نیاز کمتری به افزایش ضخامت خواهند داشت.
کدام نوع سقف بتنی را در کجا به‌کار ببریم؟
برای انتخاب انواع سقف‌های بتنی جدید و اجرای عملیات ساخت و ساز آنها، لازم است بسیار دقت کنید. هر سقف برای مکانی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و نمی‌توان دقیقا گفت کدام نوع از انواعی که مرور کردیم، برای کجا بهترین گزینه هستند. اما به‌طور خلاصه موارد زیر را تا حدی می‌شود قطعی دانست:
- در دهانه های متوسط، به عنوان مثال تا ۷ متر، می‌توان سقف بتنی تیرچه بلوک را انتخاب کرد.
- در دهانه‌های بلند به عنوان مثال بیش از ۱۰ متر، انتخاب سقف وافل بهترین گزینه به‌شمار می‌رود.
- در سقف‌هایی با هدف تحمل بارهای سنگین، مثل سقف پارکینگ های طبقاتی، انواع دال بتنی تخت، گزینه‌ای معقول تر است.
در نهایت باید گفت اغلب مدل‌های معرفی شده در مقاله جدیدترین سقف های ساختمانی با این ایده ساخته شده‌اند که هزینه‌های ساخت را کاهش داده، سرعت اجرا را بالا برده، از نیاز به ستون‌های منظم و متعدد کاسته، در مصرف مصالح صرفه‌جویی کرده، پایداری زیست‌محیطی را مورد توجه قرار داده و در نهایت صرفه اقتصادی بیشتری برای سازنده داشته باشند.